Тиэмэтэ: «Сахалыы төрүт оһуордарын үҥкүү нөҥүө үөрэтии»Ааптара: Рахлеева Нюргустана Титовна. Таатта улууһун Ытык-Куол нэһилиэгин «Кэнчээри» оӄону сайыннарар киин эбии үөрэхтээһинин иитээччитэ.Үөрэнэр уобалас: Ыытыллар бөлөх: Улахан бөлөх.Сыала: саха төрүт оьуордарын оскуола5а киириэн иннинээ5и саастаах о5олорго үҥкүү нөҥүө билиһиннэрии, үөрэтии.Соруктара:Үөрэтэр: Тыл саппааһын байытыы. Муусука уларыйыытын, ырыа тылын болҕомтолоохтук истэн сөпкө хамсанан үҥкүүлүүрү ситиһии.Сайыннарар: Оҕо этин-хаанын эрчийии,толкуйдуур дьоӄурун сайыннарыы. Билиитин-көрүүтүн хаӊатыы.Иитэр: музыка кэрэ эйгэтигэр о5ону кыра сааһыттан уһуйуу. Биир саастыылахтарын кытта бодоруһууга,иллээх,дьулуурдаах буоларга, кэрэ5э тардыһарга иитии.Күүтүллэр түмүктэр:- төрөөбүт дойдуга тапталы, кининэн киэн туттарга иитии;- саха оьуордар суолталарын туһунан билиитин үрдэтии;- тулалыыр эйгэ5э, дьоҥҥо-сэргэ5э истиҥ сыһыаҥҥа угуйуу;- музыка тэтимин истэн сөптөөх хамсаныылары оҥорору ситиһии;- о5о тута-хапта сылдьарын, быһыытын чочуйуу;- о5о музыкаттан, үҥкүүттэн дуоһуйууну ыларын ситиһии;- о5о уйул5а, эт-хаан өттүнэн доруобуйатын тупсарыы;Туьаныллар матырыйаал: Ноутбук, экран, тыаһы –ууһу улаатыннарар тэрил, Дьарык хаамыыта: Киириитэ (3 мүн): Оҕолор муусуканан саалаҕа хааман киирэллэр; үнкүүнэн сүгүрүйүү(дорооболоьуу); Иитэччи: Үтүө күнүнэн, оӄолоор! Саҥа күммүтүн уруйдаан айхаллаан миигин кытта тэҥҥэ хатыылаан эрэ. «Дорообо күөх халлаан, дорообо көмүс күн, дорообо ийэ сирбит, дорообо төрөөбүт дойдум!» Разминка (5 мүн): Иитээччи: Билигин бары бииргэ илиини-атаҕы сылытар хамсаныылары тэҥҥэ оҥоруоххайын. (Н.Макарова хомуурунньугуттан «Кырачаан оӄолорго» ырыа «Оонньуохха»). (төбө, илии-атах хамсаныылара). Сүрүн чааьа. (10 мүн): Иитээччи: О5олоор, экраны көрүөххэйин эрэ. Туох көстөрүй? Оҕолор: Сахалыы таҥастаах дьоннор.Иитээччи.: Саамай сөп. Танастарын өйдөөн керүҥ эрэ. Наьаа учугэй сахалыы оьуорунан киэргэппиттэр. Маннык таҥаьы эрэ буолбакка араас киэргэли, иьити-хомуоьу, дьиэни-уоту эмиэ оьуорунан киэргэтэллэр. Сахалыы оьуору үнкүүнэн эмиэ көрдөрүөххэ сөп. Чэ эрэ оҕолоор, бары бииргэ туран сахалыы оьуор араастарын үҥкүүнэн оҥорон көрүөххэйин. 1 оьуорбут «Ураьа» диэн буолар. Бу оьуор суолтата былыргы өбүгэлэрбит олорон ааспыт сайыҥҥы дьиэлэрин ааттыыллар эбит. 2 оьуорбут «Олбуор. 3 оьуорбут «Кытыйа» бу оьуор сахалыы кытыйа иьиккэ майгынныр. 4 оьуорбут «Ох» диэн буолар. Бу оьуор элбэх булту, дьиэ кэргэни харыстыыр суолталаах эбит. Маны барытын биьиги муусука доҕуьуолугар оҥорон көрүөххэйин. (Оҕолор иитэччини кытта тэҥҥэ оҥорсоллор).Наьаа учугэйдик үҥкүүлээтибит. Маладьыастар. Иитээччи: Оҕолоор, билигин мин таабырын таайтарыам, бастакы таайбыт оҕо ол малы саала иьиттэн булан миэхэ аҕалыа. «Ойуу бичик оьуордаах биэс бырааттыылар биир дьиэлээхтэр эбитэ үьү?». Маладьыастар, саамай сөп, «Үтүлүк». Бүтүүтэ.( 5 мүн) Бүгүн үөрэппит оьуордарбытын холбоон «Үтүлүктээх үҥкүүнү» үҥкүүлүөххэйин эрэ. (оҕолор үҥкүүлэрэ).Биьиги бүгүҥҥү дьарыкпыт түмүктэнэрэ бу тиийэн кэллэ, бары олус көхтөөхтүк кытынныгыт, үҥкүүлээтигит. Иитээччи: Оҕолоор, бүгүҥҥү дьарыктан тугу биллигит? Сахалыы ханнык оьуордар бааллар эбитий?(оҕолор эппиэттэрэ)Иитээччи: Маладьыастар! (2 мүн) Бэйэ бэйэбитигэр махтанан үҥкүүнэн сүгүрүйүүтэ оҥоруоххайын. Манан биһиги дьарыкпыт бутэр аныгы көрсүөххэ диэри! (Муусука тыаһыгар оӄолор марш хаамыынан саала тула эргийэн тахсан бараллар).